Ο πέμπτος διμερής διαθρησκειακός διάλογος μεταξύ Σερβίας και Ινδονησίας με σύνθημα «Διάλογος για την Ειρήνη: Ανοχή και Πολιτισμός» πραγματοποιήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2024 στην αίθουσα τελετών του Παλατιού Σερβία στο Βελιγράδι.

Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, η Ινδονησία διεξήγαγε διαθρησκειακούς διαλόγους με χώρες εταίρους ανά τον κόσμο. Ο πρώτος διμερής διαθρησκειακός διάλογος μεταξύ Σερβίας και Ινδονησίας, που πραγματοποιήθηκε το 2011 στο Βελιγράδι από ινδονήσιους εταίρους, αξιολογήθηκε ως ο πιο επιτυχημένος που έχει διεξαγάγει ποτέ αυτή η χώρα με μια άλλη (χώρα). Η καλή πρακτική συνεχίστηκε το 2013 με τον Δεύτερο Διάλογο στην Τζακάρτα, τον οποίο θα θυμόμαστε για το γεγονός ότι την χώρα αυτή επισκέφθηκε για πρώτη φορά Ορθόδοξος Πατριάρχης – ο Μακαριστός Πατριάρχης κυρός Ειρηναίος. Ο τρίτος διμερής διαθρησκειακός διάλογος μεταξύ Σερβίας και Ινδονησίας πραγματοποιήθηκε το 2015 στο Βελιγράδι. Με την ευκαιρία αυτή, η Ινδονησία παρείχε μεγάλη υποστήριξη στη Δημοκρατία της Σερβίας, διότι, κατά τη διάρκεια της διάσκεψης στο Παρίσι, ψήφισε κατά της εισόδου του λεγόμενου Κοσόβου στην UNESCO. Ο τέταρτος διάλογος πραγματοποιήθηκε το 2019 στην Γιογκιακάρτα, και σήμερα η Δημοκρατία της Σερβίας, πιο συγκεκριμένα η Διεύθυνση Συνεργασίας με Εκκλησίες και Θρησκευτικές Κοινότητες του Υπουργείου Δικαιοσύνης και ο διευθυντής της, Δρ. Βλαντίμιρ Ρογκάνοβιτς, φιλοξενεί για άλλη μια φορά την αντιπροσωπεία της Δημοκρατίας της Ινδονησίας στον Πέμπτο Διμερή Διαθρησκειακό Διάλογο.

Στην εισήγησή του, ο Δρ Ρογκάνοβιτς εξέφρασε την ευαρέσκειά του για το γεγονός ότι του δόθηκε η ευκαιρία να κηρύξει την έναρξη των εργασιών του Πέμπτου Διμερούς Διαθρησκειακού Διάλογου μεταξύ της Δημοκρατίας της Σερβίας και της Ινδονησίας εκ μέρους του Υπουργείου Δικαιοσύνης, καλωσορίζοντας θερμά όλους τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση. Ο κ. Ρογκάνοβιτς τόνισε ότι ο διάλογος, ο οποίος πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2011 στον ίδιο ακριβώς χώρο (με σήμερα), προχώρησε σημαντικά και υπενθύμισε την ιστορική επίσκεψη του Πατριάρχη κυρού Ειρηναίου στην Ινδονησία, καθώς και το γεγονός ότι ο Αγιώτατος Πατριάρχης της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας κ.κ. Πορφύριος είναι μόνιμος και πολύτιμος συμμέτοχος σε όλες τις διαθρησκευτικές συναντήσεις, γεγονός που δείχνει πόσο σημαντικές είναι για τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και για όλες τις παραδοσιακές θρησκευτικές κοινότητες που μαζί με το κράτος συμβάλλουν στην οικοδόμηση αμοιβαίας κατανόησης, συνεργασίας και σεβασμού της διαφορετικότητας.

Το θέμα του σημερινού συνεδρίου, όπως τόνισε κ. Ρογκάνοβιτς, είναι «Διάλογος για την Ανοχή και τον Πολιτισμό». «Αυτό το θέμα είναι η κορωνίδα κάθε μονοθεϊστικής θρησκείας. Στοχεύει στην προώθηση της ειρήνης, πρωτίστως με τον Θεό, αλλά και με τους άλλους ανθρώπους. Στόχος του σημερινού διαλόγου δεν είναι μόνο η συνέχιση της διαθρησκειακής κατανόησης και η προώθηση της ειρήνης και της ανεκτικότητας, αλλά και η εμβάθυνση της γνώσης, το άνοιγμα νέων οριζόντων και η διατήρηση της συνέχειας των σημαντικών διαθρησκειακών μας σχέσεων.

Από πολλές απόψεις, είχαμε την ευκαιρία να μάθουμε (πολλά) από τη Δημοκρατία της Ινδονησίας – επεσήμανε ο Δρ Ρογκάνοβιτς, ευχαριστώντας την ηγεσία αυτής της φίλης- χώρας για τη στήριξη που παρέχει στη Δημοκρατία της Σερβίας για τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητάς της τόσο στα Ηνωμένα Έθνη όσο και σε άλλα φόρουμ σε όλο τον κόσμο.

Ακολούθησε χαιρετισμός του Πατριάρχη της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας κ.κ. Πορφυρίου, ο οποίος εξέφρασε τη χαρά του γιατί συμμετέχει και πάλι στον διαθρησκειακό διάλογο μεταξύ Σερβίας και Ινδονησίας, ο οποίος καλλιεργείται από το 2011.

«Χαίρομαι που υπάρχει μια συνέχεια σχεδόν μιάμισης δεκαετίας σε αυτή την ευγενή ιδέα της συνάντησης ανθρώπων. Οι συναντήσεις μας υπενθυμίζουν ότι η καλλιέργεια κάθε διαλόγου, και στην περίπτωσή μας – του διαθρησκειακού διαλόγου, είναι για το καλό κάθε πιστού που γνωρίζει τι ομολογεί και ποιος είναι, και ως εκ τούτου έχει την ανάγκη να καταλάβει τι ομολογεί ένας άνθρωπος άλλης πίστης. Μια τέτοια υγιής σχέση μεταξύ των ανθρώπων, στην προκειμένη περίπτωση των πιστών, επιτυγχάνεται χάρη σε μια πλατφόρμα διαλόγου όπως αυτή, η οποία φέρνει διαθρησκειακή παιδεία, και ένας άνθρωπος που κατέχει την γνώση, την εκφράζει δείχνοντας κατανόηση και εκείνη δεν μπορεί να καταχραστεί στην σχέση προς τον άλλον και τον διαφορετικό από εμάς. Ο διαθρησκειακός διάλογος συχνά παρερμηνεύεται, και ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά σημαντικό να χαράξουμε την πορεία στην οποία θα συναντήσουμε ανθρώπους που ομολογούν την πίστη τους στον Θεό με διαφορετικό τρόπο, με ανθρώπους που εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας για τον κόσμο που μοιραζόμαστε μαζί τους. Αυτός ο δρόμος -ή μάλλον η διασταύρωση των δρόμων- είναι η βασική προϋπόθεση για κάθε συνομιλία, και ιδιαίτερα πριν από τον διαθρησκειακό διάλογο, ο οποίος έχει ως αποτέλεσμα την κατανόηση και την αποδοχή του άλλου και διαφορετικού στη ζωή και την κοινωνία μας, όχι μόνο για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, αλλά για μια ζωή – για πάντα. Ο διάλογος μεταξύ των θρησκειών δεν είναι συγκρητισμός. Ούτε και ο προσηλυτισμός. Ο διαθρησκειακός διάλογος είναι μια συγκεκριμένη διαδικασία στην οποία ο καθένας από εμάς φέρνει στο βήμα της συνάντησης τη διδασκαλία και την καλή του θέληση για κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων» δήλωσε ο Πατριάρχης κ.κ. Πορφύριος.

Ο Πρέσβης της Δημοκρατίας της Ινδονησίας στη Δημοκρατία της Σερβίας, κ. Ο Mochammad Chandra τόνισε τη σημασία του διαλόγου και για τις δύο χώρες, παρόλο που φυσικά είναι απομακρυσμένες «Για την Ινδονησία, ο διάλογός μας έχει μεγάλη  σημασία, καθώς βοηθά στην επίλυση και τη διευκόλυνση των διαφόρων προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος. Ελπίζω ότι μέσω του διαλόγου και της συνεργασίας μπορεί να οικοδομηθεί η βάση για έναν πιο αρμονικό κόσμο», δήλωσε η Πρέσβης Chantra.

Η Γενική Διευθύντρια Ενημέρωσης και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών της Δημοκρατίας της Ινδονησίας, κα Siti Nugraha Mauludiah, υπενθύμισε στους παρευρισκόμενους την πλούσια ιστορία αμοιβαίας φιλίας και συνεργασίας μεταξύ Σερβίας και Ινδονησίας, η οποία φέτος σηματοδοτεί ένα σημαντικό ιωβηλαίο – 70 χρόνια από την καθιέρωση διπλωματικών σχέσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία στο πλαίσιο του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Ο διευθυντής Mauludiah επεσήμανε τις σύγχρονες παγκόσμιες προκλήσεις και τις συχνές συγκρούσεις, τονίζοντας τα εξής: «Το κοινό μας καθήκον είναι να βρούμε λύσεις σε όλες τις προκλήσεις μέσω της αμοιβαίας συνεργασίας. Ο αγώνας για την ειρήνη αρχίζει με τον διάλογο. Η προώθηση του διαλόγου είναι το κλειδί για τη διατήρηση και την ανάπτυξη της πολυμορφίας, καθώς και για την υπεράσπιση της ειρήνης και της θρησκευτικής ελευθερίας. Η Ινδονησία δεσμεύεται να προωθήσει και να διατηρήσει αυτές τις αξίες και είναι στην ευχάριστη θέση να επισημάνει ότι μια αντιπροσωπεία κορυφαίων επαγγελματιών από την Ινδονησία έχει φτάσει στο Βελιγράδι, οι οποίοι θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν αυτόν τον διάλογο ακόμη και μετά το τέλος του συνεδρίου. Ιδιαίτερη έμφαση στον διάλογο δίνει η συνεργασία πέντε πανεπιστημίων, η οποία θα καθορίσει περαιτέρω τη διαθρησκειακή συνεργασία και θα βελτιώσει τον διάλογο.

Η κα Mauludiah εξέφρασε τη χαρά της για την πλούσια ιστορία της Σερβίας και ανακοίνωσε έναν νέο διάλογο για το 2026 και η Ινδονησία θα έχει την τιμή να ανταποδώσει τη θερμή φιλοξενία της Σερβίας.

Η τελευταία ομιλία στην πρώτη συνεδρία δόθηκε από τον καθηγητή Δρ. Muhammad Ali Ramdhani, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Θρησκευμάτων της Δημοκρατίας της Ινδονησίας. Ο Καθηγητής Ramdhani εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για την παρουσία του στον διμερή διάλογο, επισημαίνοντας ότι η ειρήνη και η ανοχή είναι το κλειδί για την εξεύρεση μιας κοινής γλώσσας. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι προσπάθειες διαλόγου πρέπει να ενταθούν, διότι ο διάλογος είναι μια γέφυρα που συνδέει τους ανθρώπους. «Η Ινδονησία, ως χώρα με μουσουλμανική πλειοψηφία, είναι υπερήφανη για το διαφορετικό θρησκευτικό της τοπίο και η θρησκευτική της ποικιλομορφία είναι μια δύναμη που συμβολίζεται από το σύνθημα «Ενωμένοι στη Διαφορετικότητα». Το Υπουργείο Θρησκευμάτων της Ινδονησίας διαδραματίζει βασικό ρόλο στην προώθηση της θρησκευτικής ανοχής, υποστηρίζοντας εθνικά προγράμματα που ενισχύουν τους θρησκευτικούς κανονισμούς και επιτρέπουν την ανέγερση των ναών και των λατρευτικών χώρων. Εκπρόσωποι από την Ινδονησία, υπό την αιγίδα του Υπουργείου, πιστεύουν ότι η συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης είναι υψίστης σημασίας, διότι εμπνέει τη δέσμευση για ειρήνη που έχει τις ρίζες της στην ανοχή» επεσήμανε ο καθηγητής. Ο κ. Muhammad εξέφρασε την πεποίθησή του ότι οι υπάρχουσες σχέσεις και ο διάλογος θα συνεχιστούν και θα ενισχυθούν, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός πιο αρμονικού κόσμου στον οποίο ζούμε.

Μετά τις εναρκτήριες ομιλίες, ξεκίνησε η πρώτη συνεδρία του επιστημονικού Συνεδρίου με τίτλο «Θρησκευτική Ανοχή στο Δημόσιο Λόγο»,  που ήταν αφιερωμένη στην ανασκόπηση των τρεχουσών προσπαθειών και πρωτοβουλιών που αποσκοπούν στην ενθάρρυνση των αρμονικών σχέσεων μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων στη Σερβία και την Ινδονησία. Στις παρουσιάσεις τους, οι ομιλητές ανέλυσαν τους υφιστάμενους μηχανισμούς και δραστηριότητες που δημιουργούν ένα κλίμα αμοιβαίας αποδοχής και ειρηνικής ζωής και στις δύο χώρες.

Τα κύρια θέματα που συζητήθηκαν κάλυψαν δύο βασικά ζητήματα. Πρώτον, τον ρόλο της κυβέρνησης στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική ως προς την προώθηση της αποδοχής και της ειρηνικής συνύπαρξης. Οι ομιλητές τόνισαν τη σημασία του ενεργού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η κυβέρνηση στην προώθηση του αμοιβαίου σεβασμού και της ανεκτικότητας. Εξετάστηκαν παραδείγματα διαφορετικών πρωτοβουλιών και πολιτικών που εφαρμόζονται και από τις δύο χώρες για την παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για διαφορετικές θρησκευτικές κοινότητες. Το δεύτερο θέμα αφορούσε στην προώθηση του θρησκευτικού γραμματισμού ως βάσης για την καλύτερη κατανόηση και αποδοχή της διαφορετικότητας. Οι ομιλητές επεσήμαναν ότι η εκπαίδευση στη θρησκευτική και πολιτισμική πολυμορφία μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας που σέβεται τον κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από τη θρησκεία στην οποία ανήκει.

Η συνεδρία ολοκληρώθηκε με έκκληση για ενίσχυση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων θρησκευτικών κοινοτήτων, καθώς και την ανάγκη συνέχισης των επενδύσεων σε έργα που προάγουν την ανεκτικότητα και την ειρηνική συνύπαρξη.

Η δεύτερη, και τελευταία, συνεδρία της εκδήλωσης με τίτλο «Η Σημασία των Εκκλησιών και των Θρησκευτικών Κοινοτήτων στη Διατήρηση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» επικεντρώθηκε στον ρόλο που διαδραματίζουν οι θρήσκευτικοί θεσμοί στη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας και κληρονομιάς σε καιρούς ταχείας και συνεχούς αλλαγής. Ομιλητές από τη Σερβία και την Ινδονησία μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους, αναφέροντας παραδείγματα καλών πρακτικών και πρωτοβουλιών που εφαρμόζονται στις κοινωνίες τους για την προστασία της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς.

Το πρώτο θέμα που συζητήθηκε στη συνεδρία ήταν ο ρόλος των θρησκευτικών ηγετών και κοινοτήτων στη διατήρηση της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς. Οι ομιλητές επεσήμαναν ότι οι θρησκευτικοί ηγέτες και οι κοινότητες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των παραδόσεων  και του πολιτιστικού πλούτου των λαών τους. Βασιζόμενες στους θεσμούς τους, οι θρησκευτικές κοινότητες μπορούν να εργαστούν ενεργά για τη διατήρηση παλαιών εθίμων, πολιτιστικών και θρησκευτικών μνημείων, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση της συλλογικής ταυτότητας. Απαντώντας στο ερώτημα πώς μπορεί να προωθηθεί η διατήρηση της ταυτότητας, οι ομιλητές συζήτησαν στρατηγικές για την ενίσχυση της αίσθησης του ανήκειν και τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας στον σύγχρονο κόσμο. Η συνεδρίαση ολοκληρώθηκε με σύσταση προς τις θρησκευτικές κοινότητες να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για την προώθηση και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και με έκκληση για ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των θρησκευτικών ιδρυμάτων και της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να ενισχυθούν οι προσπάθειες για τη διατήρηση της κληρονομιάς στη σύγχρονη εποχή.