Την Παρασκευή, 4 Αυγούστου 2023, ο Αγιώτατος Πατριάρχης της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας κ.κ. Πορφύριος τέλεσε Μνημόσυνο στο Πριγιέντορ εις μνήμη των Σέρβων που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της κροατικής στρατιωτικής επιχείρησης «Θύελλα».

Στην έναρξη της επίσημης Τελετής για την επέτειο της Μνήμης όλων των Σέρβων που σκοτώθηκαν και εκδιώχθηκαν στην ένοπλη επιχείρηση «Θύελλα», η οποία η επέτειος πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Σερβική Δημοκρατία στο Πριγιέντορ, έπειτα από το Μνημόσυνο, ο Αγιώτατος Πατριάρχης εκφώνησε την ακόλουθη ομιλία:

– Συγκεντρωθήκαμε εδώ για να προσευχηθούμε για τους αδελφούς και τις αδελφές μας από τη Δαλματία, τη Λίκα, τη Μπάνια και το Κορντούν, στους οποίους το καλοκαίρι του 1995 το Πριγιέντορ ήταν ο πρώτος σταθμός σωτηρίας κατά τη διάρκεια του, ανήκουστων διαστάσεων στα ευρωπαϊκά εδάφη, βίαιου διωγμού του λαού μας.

 Κάποιοι σταμάτησαν και έμειναν εδώ, κάποιοι συνέχισαν, ελπίζοντας σε καλύτερο μέλλον. Όμως, για τους χίλιους οκτακόσιους ενενήντα τρεις ομοεθνείς μας (1893) δεν υπήρχε ελπίδα για καλύτερες μέρες. Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ για να μνημονεύσουμε τους εξόριστους, τους νεκρούς, τους αγνοούμενους και τους τάφους τους που δεν είναι γνωστοί. Ως εκ τούτου, αδελφοί και αδελφές, πρώτα απ ‘όλα, σας χαιρετώ στο όνομα του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού, του πρώτου πάσχοντος, του πρώτου πρόσφυγα και εξόριστου, του πρώτου μάρτυρα, αλλά και εκείνου που με την Ανάστασή του, τη νίκη επί του θανάτου, έδωσε νόημα σε κάθε μαρτυρικό θάνατο, σε κάθε οδύνη, πόσο μάλλον σε όσα δεινά έπληξαν τον λαό μας εκείνες τις τρομερές ημέρες του Αυγούστου του 1995.

Και αυτό το καλοκαίρι, εντείνουμε τις εγκάρδιες προσευχές μας για την ανάπαυση των ψυχών των θυμάτων των πολέμων του παρελθόντος. Τον Ιούλιο ήμουν στο Μπράτουνατς, όπου αναπέμψαμε τις προσευχές στη μνήμη των θυμάτων του Σρέντνιε Πόντρινιε και του Μπίρατς. Το καλοκαίρι είναι μια εποχή που μνημονεύουμε προσευχητικά τους ιερομάρτυρες και τους μάρτυρες των επαρχιών Δαβροβοσνίας, Άνω Καρλοβικίου και Μπίχατς και Πέτροβατς. Το καλοκαίρι είναι μια εποχή που μνημονεύουμε προσευχητικά τους μάρτυρες του Πρέμπιλοβτσι, όταν το κατακαλόκαιρο οι χαρούμενες φωνές των χωριανών σίγησαν σε μια μέρα στο άντρο της Ερζεγοβίνης. Το καλοκαίρι είναι μια εποχή που μας κάνει να μαζευόμαστε ακόμα και σήμερα, στην Επαρχία Μπάνια Λούκα, στους πρόποδες της Κοζάρα, του βουνού των δεινών και βασάνων μας. Και εδώ, το καλοκαίρι του 1941, ένα τρομερό σκότος κατάπιε τις χαρούμενες φωνές των χωριανών. Η μέρα εκείνη του Αυγούστου του 1941, ημέρα μνήμης του Προφήτου Ηλιού στο Πριγιέντορ – Λιούμπια, γράφτηκε στα δίπτυχα των αγίων μαρτύρων. Ολόκληρη η Κοζάρα είναι μάρτυρας.

Αδελφοί και αδελφές, κανείς δεν έχει αποκλειστικότητα και μοναδικό δικαίωμα στο να αγαπά το σπίτι του, τους γονείς του, τους αδελφούς, τις αδελφές και το λαό του και στην διατήρηση της ενότητας. Κανείς δεν έχει αποκλειστικό και εξαιρετικό δικαίωμα στον πόνο, στη θλίψη, στο να πενθεί τα θύματά του, να τα θυμάται και να προσεύχεται γι ‘αυτά. Μερικοί, ωστόσο, τόλμησαν να μετρούν τον πόνο και να ορίζουν το ποια μητέρα υποφέρει και πονά για το νεκρό της παιδί και ποια είναι περισσότερο πληγωμένη, πως ο θρήνος της μιας δεν μετράει για θρήνο. Γνωρίζουμε ότι ο θρήνος για το χαμένο παιδί, έναν συγγενή, νιώθει κάθε μητέρα, κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα από το λαό στον οποίο ανήκει και ανεξαρτήτως από τον τρόπο που προσεύχεται στον Θεό. Ο πόνος δεν γνωρίζει έθνος ή θρησκεία. Ο πόνος κάθε μητέρας, συμπεριλαμβανομένης της Σέρβας μητέρας μας, είναι ο πόνος μιας μητέρας. Άρα ο πόνος είναι πόνος, όποιου και αν είναι.

Σήμερα βρισκόμαστε όλοι μαζί εδώ όχι μόνο γιατί έχουμε δικαίωμα στο δικό μας θρήνο και στη μνημόνευση των αθώων θυμάτων, του πλησίον μας, αλλά κυρίως γιατί έχουμε ανάγκη να προσευχόμαστε στον Θεό για τη σωτηρία των ψυχών τους. Το γεγονός ότι προσευχόμαστε για τους Σέρβους, αδικοχαμένα θύματα, δεν αποκλείει την ενσυναίσθηση που νιώθουμε για τα θύματα και τον πόνο των άλλων λαών. Αντίθετα, προσευχόμενοι για τους αθώους αδελφούς και αδελφές μας, τους Ορθόδοξους Σέρβους, γνωρίζουμε επίσης τον πόνο των μητέρων από τον βοσνιακό και κροατικό λαό και σεβόμαστε επίσης τα θύματά τους. Προσευχόμαστε να δώσει ο Θεός παρηγοριά σε όλους, τόσο σε εμάς όσο και στους άλλους. Ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, παράδοξα, θα έλεγε κανείς ανόητα, καλούμαστε να φερόμαστε έτσι ακόμη και όταν κάποιοι αγνοούν και περιφρονούν τον πόνο μας και τα θύματά μας.

Συγκεντρωθήκαμε σήμερα εδώ για να προσευχηθούμε για την ειρήνη μέσα μας και ανάμεσά μας και, όσο περνάει από το χέρι μας, για την ειρήνη μεταξύ όλων των ανθρώπων και των εθνών τα οποία μας έχει αναθέσει ο Θεός να συμβιώνουμε στον ίδιο τόπο. Γνωρίζουμε καλά ότι η προϋπόθεση για κάθε ειρήνη είναι η ειρήνη με τον Θεό και ότι δεν υπάρχει ειρήνη χωρίς την ειρήνη του Θεού μέσα μας και δίχως να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Θεού, χωρίς να προσευχόμαστε στον Θεό. Η Θ. Λειτουργία μας, ως προσευχή της Εκκλησίας, ξεκινά με τα λόγια: «Εν ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν… Υπέρ της άνωθεν ειρήνης …υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου, του Κυρίου δεηθώμεν». Αμέτρητες φορές κατά τη διάρκεια της Θ. Λειτουργίας λέμε «Εἰρήνη σοι», «Εἰρήνη ὑμῖν», «Εἰρήνη πᾶσι», ενώ η Θ. Λειτουργία τελειώνει με τη φράση «Ἐν εἰρήνῃ προέλθωμεν». Επομένως, αδελφοί και αδελφές, η ειρήνη καθιστά την ύψιστη αξία, μια κατάσταση χωρίς την οποία κατ’ ουσίαν δεν έχουμε  ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ειρήνη με τον Θεό, ειρήνη με τον εαυτό σου, ειρήνη με τους άλλους ανθρώπους, ειρήνη με τη φύση – αυτή είναι η αιτία που ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο και τον κόσμο.

Ως εκ τούτου, προτρέπω όλους από αυτόν εδώ τον τόπο, μα πάνω απ’ όλα, καλώ τους θρησκευτικούς ηγέτες να κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν και να οικοδομήσουν την ειρήνη μεταξύ των ανθρώπων και των εθνών. Κατ ‘αρχάς, νιώθοντας ο ένας τον πόνο και τις πληγές του άλλου, να κάνουμε τα πάντα για να διαλύσουμε την πρωτοκαθεδρία και την αποκλειστικότητα στον θρήνο και τον πόνο, γιατί μόνο αν δούμε τον πόνο μας και αναγνωρίσουμε ότι και ο άλλος πονάει, μόνο έτσι μπορούμε να θέσουμε το θεμέλιο και την εγγύηση ενός πιο ειρηνικού μέλλοντος. Ας είμαστε αποκλειστικά ταγμένη στην αρετή, στην καλοσύνη, στην ελεημοσύνη, στη συμφιλίωση και στον αμοιβαίο σεβασμό. Εν ολίγοις, ας είμαστε άνθρωποι, όπως έλεγε ο μακαριστός Πατριάρχης Παύλος. Ας αφήσουμε την ειρήνη ως παρακαταθήκη στα παιδιά μας, διότι η ειρήνη δεν είναι απλώς η απουσία πολέμου, η ειρήνη πρέπει να είναι η καθημερινή ζωή στην οποία σεβόμαστε ο ένας τον άλλον, όχι από φόβο της τιμωρίας από τον Θεό, αλλά από αγάπη και εμπιστοσύνη στον Θεό, για ένα καλύτερο αύριο, για χάρη των απογόνων που, εκτός από τη φύση, θα πρέπει να κοσμούν αυτούς τους τόπους που ο Κύριος μας έχει δώσει ανιδιοτελώς!

Είθε ο Θεός να αναπαύσει τις ψυχές εκείνων που μαρτύρησαν στη στρατιωτική επιχείρηση «Θύελλα», των αθώων αδελφών μας, και να χαρίζει σε όλους μας και σε ολόκληρο τον κόσμο την ειρήνη του. Αμήν!